Dzieci i młodzież często traktują dyktando jak kolejny sprawdzian umiejętności. Zresztą również nauczyciele nierzadko mają takie podejście do tego zagadnienia. Jednak można potraktować je inaczej, spojrzeć na nie jak na drogowskaz, który pokaże nam kierunek rozwoju językowego, jaki powinno się obrać. Co poprawić? Co trzeba jeszcze przećwiczyć? Na takie właśnie pytanie powinien odpowiedzieć uczeń, a przede wszystkim nauczyciel w sytuacji, gdy w dyktandzie pojawiają się błędy.
To fakt, że dyktando sprawdza umiejętność poprawnego posługiwania się językiem ojczystym. Umożliwia wyłowienie błędów i poddanie ocenie umiejętności stosowania w praktyce reguł pisowni, jednak nie to powinno być nadrzędnym celem przeprowadzania tego rodzaju testów sprawdzających. Nie ocena wiedzy jest tu przecież najistotniejsza, a poprawa jej stanu. Korzystnie byłoby, gdyby dyktando stanowiło podstawę do wdrożenia niebanalnych i angażujących młodzież metod poprawy stanu ich umiejętności językowych.
Zazwyczaj skutkiem popełnienia błędu w dyktandzie jest nie tylko niższy stopień, ale również dodatkowe zadanie w postaci wielokrotnego prawidłowego zapisania słowa, w którym błąd został popełniony. Z jednej strony jest to doskonały sposób, by słowo i jego prawidłowa pisownia zostały utrwalone w pamięci ucznia, jednak dyktando mogłoby stać się pretekstem do ciekawszej i efektywniejszej pracy nad językiem.
Wiedząc jakie błędy najczęściej popełniamy, możemy zwiększyć koncentrację naszych treningów językowych w tym obszarze. Jeśli dla przykładu naszą piętą achillesową są wyrazy z „u/ó”, rozwiązujmy w ramach ćwiczeń więcej dyktand, które właśnie tym regułom są poświęcone. Czytając książki, czy prasę możemy zaznaczać ołówkiem wyrazy z „u/ó”, bądź ćwiczyć pisanie zdań z udziałem takich wyrazów.
Doskonałym ćwiczeniem jest na przykład wypisanie kilku lub kilkunastu trudnych wyrazów np. z „u/ó” z jednego rozdziału książki, a następnie napisanie krótkiej historii z ich użyciem.
Tego rodzaju ćwiczenia są nie tylko skuteczniejsze i ciekawsze, ale przede wszystkim zapewniają szerszy rozwój, aniżeli tylko w obszarze ortografii.
Nauka ortografii może być przyjemna, a dyktando nie musi być po prostu jednym z trudnych sprawdzianów polonistycznych. Jednak sam uczeń powinien traktować swoje błędy w dyktandach, jako wskazówkę odnośnie obszarów ortografii, które są dla niego problematyczne i w których potrzebuje ćwiczeń. Samodzielna praca z ortografią, jeśli tylko jest odpowiednio regularna, daje naprawdę znakomite rezultaty. Konieczne jest jednak konsekwentne poświęcanie choćby niewielkiej ilości czasu każdego dnia, na szlifowanie swoich umiejętności.
Zatem odpowiedź na postawione na początku pytanie jest twierdząca. Dyktando to niewątpliwie doskonały sprawdzian umiejętności i w zasadzie jedyna możliwość, by zweryfikować swoją wiedzę na temat zasad pisowni. Jednak może być ono narzędziem nie tylko oceny, ale również bodźcem motywującym do nauki i sprawdzającym później systematyczne podnoszenie się poziomu wiedzy, rosnącego wraz z kolejnymi treningami.
